Η συμμετοχή στα οργανωμένα αθλήματα δίνει την ευκαιρία στα παιδιά και στους νέους να βελτιώσουν τη φυσική τους κατάσταση και να συνηθίσουν σ’ έναν τρόπο ζωής και άσκησης που ιδανικά θα συνεχίσουν και στην ενήλικη ζωή τους. Ο αθλητισμός προστατεύει τα παιδιά από την παχυσαρκία και τη γνωστή παγίδα 'καναπές - τηλεόραση - ψυγείο'. Μειώνει τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας (τώρα, αλλά και στη μετέπειτα ζωή), όπως η παχυσαρκία, οι καρδιαγγειακές νόσοι και ο σακχαρώδης διαβήτης, και βοηθά στην απόκτηση υγιεινών συνηθειών. Επιπλέον, συμβάλλει στην ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων και συντονισμού.
Ο αθλητισμός δεν αφορά μόνο στη σωματική ανάπτυξη και υγεία, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Με τη συμμετοχή στα αθλήματα το παιδί γίνεται μέλος μιας ομάδας και μαθαίνει να επικοινωνεί ισότιμα και με κανόνες, να συμμετέχει σε μια κοινή προσπάθεια προς έναν κοινό στόχο. Είναι μια ευκαιρία να κάνει νέους φίλους και να μάθει να συνεργάζεται μαζί τους. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι και το γεγονός ότι μέσα από τον αθλητισμό το παιδί αντιλαμβάνεται και αποδέχεται τη διαφορετικότητα και καλλιεργεί την ιδέα του αλληλοσεβασμού και της ανεκτικότητας.
Ο ρόλος των γονέων
Η στάση των γονέων και του αθλητικού σωματείου μπορεί επίσης να επηρεάσει το πώς θα βιώσουν αυτήν την εμπειρία τα παιδιά και κάνει όλη τη διαφορά ανάμεσα στη χαρά της συμμετοχής ή στην πίκρα της ήττας.
Σημαντική είναι η επιλογή του κατάλληλου αθλήματος, ανάλογα με τις επιθυμίες και τις δεξιότητες του παιδιού. Για παράδειγμα, τα περισσότερα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν έχουν ακόμη τις κινητικές δεξιότητες και την απαραίτητη προσοχή για να ασχοληθούν με οργανωμένα αθλήματα. Αντίστοιχα, σε παιδιά που δε συμπαθούν τα σπορ είναι σημαντική η συζήτηση για τα οφέλη του αθλητισμού, αλλά και η διερεύνηση των ανησυχιών του παιδιού και η προσφορά εναλλακτικών επιλογών άθλησης μέχρι να βρει αυτό που του ταιριάζει.
Οι γονείς μπορούν και πρέπει να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των παιδιών τους, να παρακολουθούν και να σχολιάζουν τις δραστηριότητές τους καθώς και να αθλούνται μαζί τους. Καλό είναι να διατηρούν ρεαλιστικές προσδοκίες για την εξέλιξη και τις επιδόσεις του παιδιού και να δίνουν έμφαση στον ψυχαγωγικό χαρακτήρα του αθλήματος, να το επαινούν για την προσπάθεια και να το ενθαρρύνουν στην περίπτωση αποτυχίας. Επίσης, με το παράδειγμά τους μπορούν να διδάξουν τη σωστή αθλητική συμπεριφορά, τη διατήρηση της ψυχραιμίας σε καλές και κακές στιγμές και το σεβασμό προς τους αντιπάλους. Οι γονείς θα πρέπει να επικοινωνούν με τους προπονητές και τους άλλους γονείς, για να διασφαλίζουν τις κατάλληλες συνθήκες άσκησης και την αποφυγή υπερβολικής πίεσης στα παιδιά.
Μήπως τελικά ο αθλητισμός δεν είναι μόνο άσκηση σώματος αλλά και εξάσκηση σε δεξιότητες ζωής;
 
 
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα ομαδικό άθλημα όπως είναι το ΜΠΑΣΚΕΤ ή το ΧΑΝΜΠΟΛ ή το ΒΟΛΛΕΫ. Μέσα από την επαφή με το συγκεκριμένο άθλημα τα παιδιά και οι έφηβοι ασκούν το σώμα τους, δυναμώνουν τους μυς, χάνουν περιττό βάρος, αποκτούν καλή φυσική κατάσταση και  μαθαίνουν εμπειρικά τα μέρη του σώματός τους.
 
Πέρα όμως από αυτά τα οφέλη, που όλοι ξέρουμε, οι αθλητές ασκούνται σε δεξιότητες ζωής που αργότερα χρησιμεύουν ως «εργαλεία» και στις υπόλοιπες πτυχές της ζωής τους. Για να δούμε ποιες είναι αυτές οι δεξιότητες:
 
Αυτοπεποίθηση – τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το σώμα τους, το παρατηρούν να αλλάζει, να δυναμώνει και δημιουργούν μια θετικότερη και πιο ολόκληρη εικόνα για τον εαυτό τους. Ειδικά, για έναν έφηβο/η ο οποίος βλέπει το σώμα του να μεταμορφώνεται καθημερινά (εμφάνιση τριχοφυίας, αύξηση σωματικού βάρους, διόγκωση των μαστών κτλ) η επαφή με κάποιο άθλημα τον βοηθά να φροντίσει το σώμα του, να εξελίξει τις δυνατότητες που αυτό έχει και τελικά να ασκήσει έναν έλεγχο πάνω σ’ένα σώμα που διαρκώς αλλάζει.
 
Δημιουργικότητα -  σε οποιοδήποτε ομαδικό άθλημα το παιδί και ο έφηβος αναλαμβάνουν ένα πόστο – έναν ρόλο μέσα στα πλαίσια μιας ομαδικής διαδικασίας. Στο μπάσκετ, για παράδειγμα, κάποιος βρίσκεται σε θέση «άμυνας» ή «επίθεσης». Από τη θέση αυτή καλείται να αναπτύξει το δημιουργικό του πνεύμα, να βρει τρόπους να ελιχθεί, να σκεφτεί γρήγορα, να πάρει άμεσες αποφάσεις, να συνεργαστεί για ένα συλλογικό σκοπό. Η φαντασία και η δημιουργικότητα βρίσκονται στην πρώτη γραμμή εντός και εκτός γηπέδου.
 
Επίλυση προβλημάτων – οι αθλητικές δραστηριότητες είναι συνδεδεμένες με την επίλυση προβλημάτων. Πώς θα βρω τρόπους για να σταματήσω τον αντίπαλο πριν μπει στην «περιοχή μου» και με απειλήσει; Τι μπορώ να κάνω για να ισοφαρίσω το σκορ; Ποιά θέση πρέπει να πάρει ο καθένας μέσα στην ομάδα για να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα; Χωρίς τα παιδιά να το καταλαβαίνουν βρίσκονται μονίμως αντιμέτωπα με προκλήσεις και εμπόδια που πρέπει να λύσουν. Παρόμοια ερωτήματα αφορούν όλους τους τομείς της ζωής σε καθημερινή βάση.  
 
Επιμονή – Όταν ένα παιδί βρίσκεται για πρώτη φορά σε επαφή με μια μπάλα ξέρει ότι δεν μπορεί αμέσως να τη χειριστεί επιδέξια. Παρ’ όλα αυτά, μέσα από την εξάσκηση αναπτύσσει σταδιακά δεξιότητες και τεχνικές που το βοηθούν να εξελιχθεί και να μάθει να επιμένει αντί να παραιτείται της προσπάθειας. Σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο όπως είναι ο σημερινός στον οποίο μας ζητείται καθημερινά να εξελίσσουμε καινούργια δεξιότητες η επιμονή είναι ένα πολύ βοηθητικό εργαλείο.   
 
Συγκέντρωση – Η συγκέντρωση αναπτύσσεται μέσα από την ομαδική συνεργασία. Το παιδί ακούει, παρατηρεί τους άλλους και συμμετέχει σε μια συλλογικότητα. Το να είναι κανείς συγκεντρωμένος σημαίνει ότι δεν σκέφτεται μόνο τον δικό του ρόλο μέσα στην ομάδα αλλά επικεντρώνεται στο πως ο ρόλος αυτός θα συμβάλλει στον ομαδικό στόχο.
 
Μη λεκτική επικοινωνία – τα παιδιά αναπτύσσουν όχι μόνο τη λεκτική αλλά και τη μη λεκτική επικοινωνία. Το βλέμμα, μια χειρονομία, η στάση του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου είναι σήματα μέσα από τα οποία οι αθλητές εκφράζουν συναισθήματα, επικοινωνούν και δημιουργούν σχέσεις.
 
Συνεργασία – όλα τα αθλήματα είναι συνδεδεμένα με τη συνεργασία ακόμα και τα ατομικά. Μέσα από τον αθλητισμό τα παιδιά δουλεύουν μαζί και μοιράζονται τις ευθύνες για να πετύχουν ένα κοινό στόχο. Μαθαίνουν ότι η ατομική ευθύνη είναι απαραίτητη για την επιτυχία της ομάδας και αντιλαμβάνονται ότι η συμμετοχή τους έχει αξία ανεξάρτητα από το ρόλο τους στην ομάδα.
 
Υπευθυνότητα – Όταν τα παιδιά εξασκούνται στη συνεργασία μαθαίνουν ότι οι πράξεις τους έχουν επιπτώσεις στους άλλους. Μαθαίνουν, για παράδειγμα, ότι μπορεί με μία τους απρόσεχτη κίνηση να χτυπήσουν κάποιον σοβαρά ή ότι αν δεν συνεργαστούν και λειτουργήσουν ατομικά αυτό θα έχει κόστος στην επίδοση όλης της ομάδας. Τα παιδιά κάνουν λάθη, μαθαίνουν να μαθαίνουν από αυτά, παίρνουν την ευθύνη που τους αναλογεί και συνεχίζουν την πορεία τους. Τι καλύτερο για μια ουσιαστική μάθηση;
Ως επίλογο, λοιπόν, μπορούμε να πούμε: «Ναι στην άθληση, ναι στη σωματική δραστηριότητα, χωρίς υπερβολές, για υγιή και χαρούμενα παιδιά»!
Καλό είναι οι γονείς να διατηρούν ρεαλιστικές προσδοκίες για την εξέλιξη και τις επιδόσεις του παιδιού και να δίνουν έμφαση στον ψυχαγωγικό χαρακτήρα του αθλήματος, να επαινούν τα παιδιά για την προσπάθεια και να τα ενθαρρύνουν στην περίπτωση αποτυχίας.


Ο Γεν. Γραμματέας
Τσιάντης Ηλίας